Останній перегляд
Увійти, щоб побачити список лотів
Обране
Увійти, щоб побачити список лотів
Jakkolwiek jedwabne wyroby starożytnym znane były, gdyż niekiedy z Chin się do Europy dostawały, to pierwszym był dopiero Arystoteles, który obszernie o jedwabnikach i ich chodowaniu pisał. Odtąd dopiero zaaklimatyzował się wyrób jedwabiu w Europie. Grecy przyzwyczajeni do pięknego fałdowania swych wełnianych sukien, nie mogli się z początku przyzwyczaić do jedwabnych wyrobów; w Rzymie zaś dopiero za czasów cezarów rzymskich jedwabne wyroby, jako reprezentujące przepych weszły w użycie. Z tych czasów pochodzi welon Najśw. Panny w Chartres jedwabiem haftowany. W Polsce jedwab wyrabiano w Tarnowie za Zygmunta III, w Mohiłowie w XVIII wieku w Brzeżanach z początku bieżącego wieku wyrabiało dwóch robotników 200 łutów, a we Lwowie, pisze Chodyniecki, niegdyś 58 jedwabiarzów przerabiało 15465 łutów jedwabiu rocznie. W połowie XVIII wieku w Kurniku wówczas majętności pani Potulickiej wyrabiało 12 dziewcząt w zamku jedwab, z którego najpiękniejsze materie właścicielka dla kościołów w okolicy przeznaczała. (Przyjaciel ludu 1835). W okolicach Zaleszczyk ku Pokuciu aż pod Buczacz w dawnych czasach nietylko tkactwo, ale i jedwabnictwo było na większą stopę skutecznie prowadzone. U pani Miączyńskiej w Podpieczarach na Pokuciu widzieć można dotąd prześliczne adamaszki z jedwabiu domowego, który posyłano do Lionu i tam go przerabiano na materie, jak nas otem przekonywują zapiski i rachunki w ręku familii dotąd się przechowujące. W Korsuniu założył przy końcu XVIII w. ks. Stanisław Poniatowski fabrykę jedwabiu. W połowie XIX wieku powstały plantacie morwy obejmujące od 5 do 10 tysięcy sztuk drzew morwowych w dobrach opinogórskich należących do ordynacii hr. Krasińskich. W Giebułtowie powiecie miechowskim, w Głaznowie powiecie gostyńskim, w mieście Prasnyszu, w Radomsku u pana Soczotowskiego i t. d., gdzie umiejętnie i starannie prowadzony jest wychów jedwabników dostarczający każdorocznie po kilkanaście, a nawet i kilkadziesiąt (jak w Ołpinach 60) funtów oprzędów, które dostarczają spółce jedwabniczej powstałej w celu upowszechnienia jedwabnictwa w Królestwie w r. 1855.
Dowiedzioną jest rzeczą, że Chińczycy na 2600 lat przed Chrystusem, już jedwabne wyroby znali i sami wyrabiali. (Semper: Der Stil tom I, str. 147). Najdawniejszy ślad istnienia i używania u nas jedwabnej materii mamy z grobowca Dąbrówki w gnieźnieńskiej katedrze. Dąbrówka była pochowaną w r. 977, w r. 1802 przy naprawie pawimentu w presbiterium , odkryto trumienkę Dąbrówki, żony Mieczysława I, w której była tabliczka metalowa z napisem: „Dąbrówka żona Mieczysława”, trumienka zawierała w sobie czaszkę, pewną ilość kości dorosłej niewiasty, dwa znaczne kawały jedwabnej materii i przepaskę złotem przerabianą. Później w r. 1842, przeniesiono te szczątki do marmurowej trumienki i wmurowano ją napowrót, ozdabiając to miejsce pomnikiem marmurowym dłuta Oskara Sosnowskiego. (Polkowski: Katedra gnieźnieńska str. 135). Jednak o istnieniu u nas fabryk wyrobów jedwabnych, to wiemy, że w Lesznie byli tkacze jedwabiu jeszcze w XVI wieku, lecz bylito najwięcej bracia czescy wypędzeni w r. 1548 z Czech i Morawii, a osiedli u nas mianowicie w Lesznie, źe fabryka wyrobów jedwabnych i wełnianych istniała za Władysława IV w Warszawie w r. 1636. (Weinert Starożytności Warszawy V, 73). Jedwabne materie wyrabiano w 18 wieku: w Sokołowie województwie podlaskiem we fabryce ks. Ignacego Ogińskiego; w Różanej województwie nowogrodzkiem majętności Aleksandra ks. Sapiehy, kanclerza istniała przy końcu XVIII wieku fabryka materyi jedwabnych gładkich, w kwiaty i desenie; wreszcie w Grodnie we fabryce Antoniego Tyzenhauza, która stała pod dozorem Jakuba Becu; we fabryce tej zwanej persyjarską tkano na 26 warstatach atłas pikowy, pół atłasek, sztuczki na kamizelki ze szlakami, kitajkę, wstążki, szarfy, szlaki, hafty, jedwabne chustki, pasy polskie i t. d. Płaca robotnika przy każdym warstacie wynosiła 50 dukatów rocznie. W r. 1784 założył w Poznaniu fabrykę materyj jedwabnych Ferdynand Bokin.
Z początku XIX wieku robiło w Kętach i w Jędrzejowie pięciu jedwabiarzy, a czterech w Rzeszowie i w Łańcucie. Wyrabiano także jedwabne materie w Marymoncie, fabryka ta założona w r. 1820 wyrabiała także perkale, chustki pospolite, wełniane i tak zwane: „bourre de soie“. (Obacz także Tkalnie). Co do historii materyj jedwabnych to znajduje się ona w gruntownem dziele Bocka: Liturgische Gewaender des Mittelalters tomie I, a w części i Sempra: Der Stil.
W XVIII wieku wyrabiano jedwabne obicia we fabryce ks. Lubomirskich w Przeworsku, także w Grodnie we fabryce Tyzenliauza i w Różanej Aleksandra ks. Sapiehy.
Wyrobów jedwabnych fabrykę założył w XVII wieku w Brodach Stanisław Koniecpolski w. hetman koronny, która jednak niedługo istniała. Była także fabryka wyrobów jedwabnych przy końcu XVIII wieku w Grodnie Tyzenliauza. W Poznaniu założył bankier Klug w drugiej połowie XVIII wieku dwie fabryki jedwabnych wyrobów, które według zaświadczenia magistratu poznańskiego z r. 1784 wydawały towar równy zagranicznemu, a tańszy; jedwabne wyroby wykonywano także w XVIII w ieku: w Krakowie, Drzewicy, Kiemirowie, Korsuniu, Jędrzejowie, Kętach, Rzeszowie, Sokalu, w Różanej, Łańcucie i Warszawie. W ostatniem miejscu była fabryka nadana przywilejem Augusta III z r. 1750. (Wejnerta: Starożytności Warszawy, tom V). AV r. 1847 było w Warszawie 6 fabryk wyrobów jedwabnych, między któremi fabryka Henryka Reinecke wyrabiała także jedwabne serwety i kanwy jedwabne, które mogły w zupełności zastąpić zagraniczne. W Łodzi jest 8 fabryk wyrobów jedwabnych.
(Obacz: Chustki)
(Obacz: Złotnictwo)
Najsławniejsze skóry juchtowe wyrabiano w XVIII w. w Bielsku, Gdańsku, Mińsku, Słucku, Kowalu i w Tulczynie. Sławne były także litewskie juchty. (Obacz także: Garbarnie).