Расширенный поиск Расширенный поиск

Materjały używane do wyrobu negatywów


Do zdjęć służą różnego rodzaju płyty (i błony) jako to: płyty emulsyjne bromosrebrne żelatynowe) i takież błony, płyty mokre kolodjonowe i płyty emulsyjne kolodjonowe. 

Dwuch ostatnich rodzajów używa się prawie wyłącznie w zakładach reprodukcyjnych, do celów drukarskich. Przy fotografowaniu portretów, widoków, kopji obrazów, w fotografji naukowej oraz amatorskiej, zastąpiono je suchemi emulsyjnemi, bromożelatynowemi, wyrabianemi fabrycznie w doskonałych gatunkach odpowiednich dla wszelkich zastosowań fotografji. 

Płyty kolodjonowe trzeba przyrządzać przed samem użyciem; natychmiast po naświetleniu wywołać, płyty zaś bromosrebrne przygotowane fabrycznie są trwałe, znajdują się w handlu gotowe do użycia. Można je przechowywać długo, nawet jeżeli po naświetleniu nie są przez dłuższy przeciąg czasu poddane wywoływaniu.

Przygotowanie płyt bromosrebrnych wymaga wielkiej wprawy i staranności, zresztą nie opłaca się przygotowywać ich samemu wobec doskonałej jakości płyt, wyrabianych fabrycznie. 

Płyty emulsyjne przyrządza się w następujący sposób: 

Do roztworu żelatyny w gorącej wodzie dodaje się kolejno bromek potasu, lub bromek amonu i azotan srebra. 

Wskutek reakcji tworzy się bromek srebra i azotan potasu lub amonu. Delikatny osad bromku srebra nie opada na dno, lecz pozostaje zawieszony w żelatynie. Ochłodzona emulsja ścina się; otrzymaną w ten sposób galaretę kraje się na drobne kawałki i myje zimną wodą, celem usunięcia niepotrzebnego azotanu potasu lub amonu. Po wypłukaniu rozpuszcza się emulsję na wolnym ogniu i oblewa nią (przy pomocu odpowiednich maszyn) płyty szklane, które potem suszy się i tnie na formaty. Tak przygotowane płyty emulsyjne przechowują się długo, ale trzeba je trzymać w miejscu suchem i ciemnem. 

Czułość płyt różnych fabryk jest rozmaita. Niektórzy fabrykanci oznaczają na pudełkach czułość płyt w stopniach Warnerke’go lub Scheiner’a. W Anglji oznacza się je w stopniach Hurter’a i Drieffield’a (H & D) i Wynne’go (Wy). 

Wzajemny stosunek rozmaitych stopni jest następujący:

Do tej grupy należą:

Względna czułość

Względny czas naświetlania

Scheiner

Warnerke

H & D

Wy

Płyty krajobrazów, wiele płyt odblaskowych

Zwyczajne płyty do zdjęć migawkowych, większość płyt barwoczułych, błony ..

Płyty wysokoczułe, do zdjęć migawkowych i niektóre wysoko czułe ortochromatyczne …

płyty najwyższej czułości do zdjęć migawkowych …

1

2

2 ½

3 ½

3 ½

1 ½

1 ⅓

1

12

15

16

17

22-25

25-28

26-29

27-30

133

200

275

325

89

128

145

163

Z tej tabelki wynika, że czułość płyty oznaczonej 15° Scheiner’a, ma się do płyty, oznaczonej 17° Scheiner’a, jak 2:3 ½ (pierwsza kolumna cyfr). Jeżeli więc pierwszą przy pewnem określonem zdjęciu będziemy naświetlali 1 ½ sekundy (druga kolumna cyfr), to druga wymaga tylko 1 sekundy naświetlenia. Płyty przeciw odblaskowe. Zdjęcia wnętrzy musimy bardzo często robić naprzeciw okna lub innego źródła światła. Wtedy na fotografii otrzymujemy na około okna, lampy i t. p. rodzaj aureoli, nazwanej odblaskiem, który. często psuje cały obraz. Odblask tworzy się wtedy, kiedy niektóre części płyty, wskutek kontrastów światła (jasne okno, ciemne obicia pokoju), są nadmiernie prześwietlone (patrz Tabl. IV rys. 77 do 79). Ażeby go uniknąć używa się specjalnych płyt bezodblaskowych, (Antihalo, Isolar). Ale zupełne usunięcie odblasku nie zawsze jest możliwe, ponieważ, jak badania wykazały, powstaje on nie tylko wskutek odbicia promieni od powierzchni szklanej, ale także z powodu dyfuzyi światła w warstwie emulsyjnej. Często również wadliwa budowa objektywu zwiększa odblask. Odblask, który powstaje przez odbicie promieni od powierzchni szklanej jest największy, przy błonach celuloidowych znacznie mniejszy, a najmniejszy przy negatywach papierowych. Tłomaczy nam to (rys. 80) promienie a padają na warstwę emulsyjną. W ten sposób miejsce b staje się poniekąd samo źródłem światła i wysyła promienie c w różnych kierunkach; te promienie przechodzą naturalnie przez szkło i padają na tylną powierzchnię płyty w punktach d

Rys. 80. Jak powstaje odblask.
Rys. 80. Jak powstaje odblask.

Odbite w kierunku warstwy padają na nią w punktach e. Promień światła a działa więc na emulsyę nietylko w punkcie b ale, co prawda o wiele słabiej, w punktach c i tworzy wokoło punktu b rodzaj aureoli. 

Płyty pozbawione odblasku można sobie przygotować samemu, oblewając płyty bromosrebrne, od strony szkła, kolodjonem zabarwionym na czerwono (trzeba to robić ostrożnie, żeby nie zabrudzić warstwy emulsyjnej). Czerwony barwnik pochłania światło aktyniczne, przechodzące przez emulsyę, czyniąc je nieszkodliwem. W handlu mamy gotowe płyty pozbawione odblasku. Fabrycznie przyrządza się je powlekając szkło warstwą żelatyny zabarwionej na kolor czerwony lub brunatny (nieaktyniczny) następnie na wierzchu pokrywa emulsją. Płyty takie nazywają się bezodblaskowe, Antihalo albo Isolar.  

Płyty barwoczułe. Zwykłe płyty bromosrebrne są właściwie czułe tylko na promienie niebieskie, fioletowe i pozafioletowe. Jeżeli więc fotografujemy na nich barwne przedmioty np. obrazy, to kolory żółty, zielony i czerwony nie zaznaczą się dostatecznie i wyjdą na odbitce za ciemno. Tak np. chrom żółty, lub minia są dla oka o wiele jaśniejsze, niż niebieska ultramaryna na odbitce zaś wyjdą czarno, a kolor niebieski będzie jasny, prawie biały. W ten sposób otrzymujemy zupełnie fałszywy obraz oryginału. 

To samo zjawisko spotykamy fotografując krajobrazy. Jasnożółte jesienne ulistwienie wyjdzie ciemno; zaś np. góry oddalone, nad któremi rozciąga się niebieskawa mgła, wychodzą za jasno. 

Przy zdjęciu portretów piegi występują niezmiernie ostro, jako czarne punkty i trzeba je usuwać retuszem. 

Dlatego do zdjęć obrazów, widoków z dużą ilością zieleni, do portretów kostiumowych itp. używa się płyt barwoczułych, t. j. takich, które za pomocą odpowiednich substancyi doczulone są na światło żółte, zielone i czerwone (barwienie w barwnikach pochłaniających promienie żółte, zielone i czerwone) i wskutek tego oddają tony kolorowe prawdziwej wartości. Wynalazek płyt barwoczułych i praktyczne ich zastosowanie zawdzięczamy H. W. Vogel’owi.

Do reprodukcji obrazów używa się obecnie wyłącznie płyt barwoczułych. 

Wywoływanie, utrwalanie i t. d. płyt barwoczułych robi się zupełnie tak samo, jak płyt zwykłych. Należy tylko płyty wystawiać jaknajmniej na działanie światła czerwonego, żeby nie pokryły się dymkiem. Z tego powodu wywoływanie powinno się odbywać w misce

przykrytej tekturą, a wkładając płyty do kaset lub do wywoływacza należy odwracać się tyłem do światła latarni. 

Jakie rezultaty dają płyty ortochromatyczne widzimy na zdjęciach porównawczych na tablicy V. 

Filtry żółte. Fotografując na płynach barwoczułych zauważymy, że działanie promieni niebieskich na płytę przeważa nad działaniem innych kolorów, i to tak dalece, że barwoczułość płyty nie zaznaczy się dostatecznie. Ażeby dać możność innym barwom zaznaczyć się na płycie musimy przytłumić, ukrócić działanie promieni niebieskich. Do tego celu używamy żółtych filtrów. Filtr żółty jestto szklana szybka zabarwiona na żółto w masie lub powleczona cienką warstewką pomarańczowo-żółtego kolodjonu lub żelatyny. Barwa żółta filtru pochłania część promieni niebieskich i w ten sposób wyrównywa czas wystawienia na korzyść promieni żółto-zielonych. 

Taka płytka żółta musi być bardzo starannie szlifowana. Umieszcza się ją przed lub za objektywem, albo przed samą płytą. Najczęściej umieszcza się żółty filtr przy objektywie; w tym wypadku może on być niewielki, ale musi być w dobrym gatunku. Użyty przed objektywem nie wpływa wcale na zmianę ostrości, umieszczony za objektywem cofa płasczyznę ostrości o ⅓ swej grubości. Nastawiając na ostrość bez filtru należy o tem pamiętać i zrobić poprawkę przesuwając odpowiednio matówkę. Wskazanem jest nastawiać na ostrość przez filtr. Zakłady optyczne wyrabiają żółte filtry w doskonałych gatunkach. 

TABLICA V.

Zdjęcie jednego i tego samego przedmiotu na płycie zwykłej i barwoczułej.

Zdjęcie na płycie zwykłej.
Zdjęcie na płycie zwykłej.

Zdjęcie na płycie barwoczułej przez żółty ekran.
Zdjęcie na płycie barwoczułej przez żółty ekran.

TABLICA VI.

a) Zdjęcie aparatem zwróconym ukośnie ku górze. (do str. 80.)
a) Zdjęcie aparatem zwróconym ukośnie ku górze. (do str. 80.)

b)Zdjęcie aparatem pochylonym w dół (do str. 82).
b)Zdjęcie aparatem pochylonym w dół (do str. 82).

Filtr żółty pochłaniając część promieni najczynniejszych, przedłuża równocześnie czas wystawienia. W katalogach fabrycznych podane są zwykle spółczynniki przedłużenia czasu wystawienia. Filtry z odcieniem brunatnym przedłużają czas wystawienia 6-10-krotnie, filtry jasno-żółte z odcieniem zielonkawym, obecnie stale używane, dają doskonałe wyniki przedłużając czas wystawienia 2-4 krotnie. 

Błony płaskie. Zamiast płyt szklanych używa się także płyt przygotowanych na lekkiem elastycznem podłożu celluloidowem t. zw. błon. Błona powleczona emulsją ma zwykle grubość sztywnego papieru, jest bardzo lekka, nie tłucze się, dla tego polecenia godna w podróży. Obrabia się tak samo jak płyty szklane. Na str. 45 i 46 opisaliśmy sposób użycia błon płaskich i kaset do nich. 

Błony zwijane na wałkach. Oprócz błon płaskich używa się także błon zwijanych na wałkach. 

Urządzenie ciemnicy.

Płyty wywołuje się w pokoju zupełnie zaciemnionym, wyłącznie przy świetle czerwonem. Dla zabezpieczenia ciemnicy od światła białego, należy urządzić podwójne drzwi, albo też zawiesić je gęstą zasłoną, żeby światło nie wciskało się do ciemnicy podczas otwierania. W braku takiego pokoju lub komórki, któreby można zamienić na ciemnicę, powinno się wywoływać wieczorem. 

Oświetlenie ciemnicy. Do oświetlenia ciemnicy najlepiej posługiwać się światłem sztucznem; można wprawdzie używać światła dziennego, czego nie radzimy jednak z powodu zmienności jego natężenia, utrudniającej rozpoznawanie negatywów i śledzenie wywoływania. Pozatem światło dzienne bywa zbyt jasne i może z łatwością spowodować zadymienie płyt wysokoczułych. Światło słoneczne powinno być stanowczo wykluczone. 

Latarnie do oświetlania ciemnicy kupuje się w handlu, z calem urządzeniem do świec, nafty, gazu, elektryczności i t. d. Rys. 81 przedstawia bardzo rozpowszechnioną latarnię do światła naftowego, lub gazu. Nabywając latarnię, zwracajmy uwagę, żeby nie była za mała i posiadała dostateczny przewiew, gdyż w przeciwnym razie będzie się zanadto rozgrzewała i szyby będą pękały. Zwykle latarnia ma z przodu szkło czerwone, z jednego boku białe matowe, przysłonięte zasuwą, z drugiego zaś ciemnożółte. Światło, padające przez żółtą szybę, oświetla pewną część półki, ze stojącemi na niej butelkami i szklankami, służąc zarazem do oglądania negatywów pod koniec wywoływania. Przy szybie matowej ogląda się utrwalony negatyw.

Rys. 81. Latarnia do lampy naftowej lub gazowej.
Rys. 81. Latarnia do lampy naftowej lub gazowej.

Rys 82. Latarka  do świecy.
Rys 82. Latarka  do świecy.

Rys. 83. Latarka koniczna do świecy lub lampki.
Rys. 83. Latarka koniczna do świecy lub lampki.

Dla celów amatorskich wystarczają prostsze i tańsze konstrukcje latarń i lamp. Rys. 82 i 83 przedstawiają latarki do świec. 

Prócz tych używa się także latarni płóciennych, lub papierowych składanych, bardzo wygodnych w podróży. W latarni takiej pali się świeca. 

O wiele gorsze są lampy naftowe (rys. 84 i 85) z jednym i dwoma cylindrami (żółtym i czerwonym), ponieważ powierzchnia świecąca jest w nich tak mała, że uniemożliwia rozpoznawanie negatywów; lampy te kopcą. 

Pożądane jest używanie światła elektrycznego, ale nie lampek żarowych z barwnego szkła, które są drogie i niepewne, lecz zwykłych (o sile 16 świec, węglowych lub oszczędnościowych) w kolorowej pochwie, sporządzonej ze szkła (rys. 86), płótna lub papieru. 

Rys. 84 i 85. Lampy naftowe.
Rys. 84 i 85. Lampy naftowe.

Rys. 86. Lampa elektr. w pochwie ze szkła rubin.
Rys. 86. Lampa elektr. w pochwie ze szkła rubin.

Wybór szkła czerwonego jest niezmiernie ważny; zazwyczaj używa się szkła t. zw. rubinowego. Szyba czerwona powinna przepuszczać tylko czerwone promienie. 

Dobra szyba czerwona nie koniecznie ma być bardzo ciemna, idzie tylko o to, aby nie przepuszczała promieni aktynicznych. 

W braku spektroskopu próbójemy szkło czerwone ciemnicy, wystawiając na jego działanie płytę bromosrebrną, przysłoniętą do połowy czarnym papierem. Umieszczamy mianowicie płytę w odległości ½ metra od światła czerwonego na przeciąg 2 minut, poczem ją wywołujemy. Jeżeli szyba przepuszcza światło szkodliwe, wtedy strona wystawiona znacznie pociemnieje. 

Do wywoływania płyt zwykłych służą także szyby ciemnożółte lub brunatne. Powinny one pochłaniać całkowicie promienie fioletowe i niebiesko-zielone, w przeciwnym bowiem razie będą zadymiały. Pewniejsze jest jednak zawsze światło czerwone. Pod koniec wywoływania można je zamienić na żółte, w celu osądzenia gęstości negatywu.

Do urządzenia nieaktynicznego światła w ciemnicy można brać także tkaninę czerwoną i żółtą, albo odpowiednich kolorów papiery lub też błony żelatynowe. Materjały te przyrządzone specjalnie do tego celu znajdują się w handlu. Należy unikać bezwarunkowo wszelkich papierów kolorowych dobieranych dowolnie. Brunatny papier pakowy może z dobrym skutkiem zastąpić szkło rubinowe. 

Oświetlenie ciemnicy powinno być dostatnie, byłe tylko kolor światła był w dobrym gatunku. 

Stół do wywoływania. Rys. 87 przedstawia schematyczne urządzenie stołu do wywoływania B jest misa kamienna, zlew z odpływem, oparta na słupkach SS. Zamiast misy kamiennej można sobie urządzić rodzaj koryta drewnianego, wyłożonego blachą cynkową lub ołowianą. Na prawo i na lewo od zlewu, jak również u góry i u dołu znajdują się półki na miski i butelki. Latarnia L posiada z przodu szkło czerwone, bo bokach zaś żółte szyby, oświetlające półki i płyny do wywoływania. Produkty spalenia lampy można za pomocą rury T wyprowadzić na zewnątrz, aby uniknąć zbytniego nagrzewania ciemnicy. Kran W otwiera się poruszeniem ramienia ku środkowi, prąd wody zaś reguluje umieszczony na nim kurek. W naczyniach A g przechowuje się resztki płynów, w celu strącania z nich szlachetnych metali. Kto nie ma wodociągu, może sobie urządzić na wodę cynkowy zbiornik z kurkiem.

Rys. 87. Stół do wywoływania.
Rys. 87. Stół do wywoływania.

W braku odpowiednio urządzonej ciemnicy można dość wygodnie urządzić się w pokoju kąpielowym. Jako stół do wywoływania może służyć deska na takiej wysokości przytwierdzona do ściany, aby jej poziom znajdował się nad samą wanną. 

Miski do wywoływania, utrwalania i t. p. Do wykonywania robót fotograficznych, służą płaskie, prostokątne miski (rys. 88). Dno miski ma być płaskie i trochę większe, niż płyta wywoływana, ażeby ją było łatwo wyjmować. Dna wypukłe, lub opatrzone w listewki wystające, potrzebują wielkiej ilości płynu, aby pokryć płytę. 

Najczęściej używa się misek z tektury prasowanej (papier-maché), które są tańsze i lżejsze od szklanych i porcelanowych i nie tłuką się. Trzeba jednak obchodzić się z niemi starannie. Miejsca przetarte w powłoce, tworzące się niezmiernie łatwo na zgięciach, należy natychmiast po starannem wysuszeniu, zalać lakierem asfaltowym. W przeciwnym razie płyny przesączają się przez nie i psują miskę bardzo prędko.

Do wywołaczy alkalicznych mogą służyć miski z blachy cynkowej, które każdy blacharz potrafi zrobić. Nie wolno używać misek cynkowych do wy wołaczy kwaśnych (szczawian żelaza), utrwalacza, wzmacniacza, osłabiacza, oraz kąpieli tonujących. To samo stosuje się do misek żelaznych emaliowanych, z chwilą kiedy emalia odpryśnie.

Rys. 88. Miska fotograficzna.
Rys. 88. Miska fotograficzna.

Miski szklane i porcelenowe są mniej wygodne do wywoływania, ponieważ są ciężkie i tłuką się łatwo, a prócz tego w zimie ochładzają zbytnio wywołacz. Natomiast można je utrzymać z łatwością w czystości dzięki czemu nadają się bardzo do utrwalania płyt, tonowania papierów i t. d. 

Po użyciu opłukuje się miskę i odwraca, żeby ociekła. Nie zostawiać w miskach resztek wywoływacza lub jakichkolwiek odczynników fotograficznych.

Każdy zabieg fotograficzny, jak wywoływanie, utrwalanie i płukanie, powinien być dokonywany w osobnej misce, żeby płynów nie zanieczyszczać wzajemnie. Bardzo często fotografowanie nie udaje się właśnie dlatego, że takie szczegóły się lekceważy. 

Uniknie się zamiany, naznaczając miski z zewnątrz jasną farbą olejną, lub kupując je z odpowiednimi napisami. 

Do wywoływania powolnego lub automatycznego używa się skrzynek lub pudełek metalowych. Rysunek 89 przedstawia taką skrzynkę, której koszyk ruchomy może pomieścić 6 płyt 13X18 lub 12 płyt 9X12 cm. 

Rys. 89. Skrzynka do wywoływania powolnego.
Rys. 89. Skrzynka do wywoływania powolnego.

Rys. 90. Puszka hermetyczna do wywoływania automatycznego.
Rys. 90. Puszka hermetyczna do wywoływania automatycznego.

Płyty umieszcza się w rowkach, w położeniu pionowem tak, aby się nie dotykały wzajemnie. Każda z nich jest ze wszystkich stron oblana płynem.

Napełniwszy skrzynkę wywoływaczem, podnosimy w górę koszyk i umocowujemy go, odchylając z obu stron rączki. Wstawiamy płyty w rowki, spuszczamy koszyk na dno i zamykamy skrzynkę pokrywą. 

Rysunek 90 przedstawia puszkę z mocnego, niklowanego mosiądzu hermetycznie zamykaną. W osobnym koszyku umieszcza się 6 płyt lub błon w ramkach poczem wstawia się ją do puszki. 

Specjalne kubełki służą do wywoływania błon płaskich premo (rys. 91). W ciemnicy zakłada się błony do podstawy z przegródkami ułożonemi w kształcie gwiazdy, a podstawę tę umieszcza w kuble napełnionym wywoływaczem i zamyka hermetycznie przykrywką.

Rys. 91. Kubełek do wywoływania błon płaskich Premo.
Rys. 91. Kubełek do wywoływania błon płaskich Premo.

Butelki do przechowywania wywoływaczy. Wywoływacz przechowuje się w butelkach zatykanych korkiem zwyczajnym, gumowym lub szklanym, albo też opatrzonych rurkami do ściągania płynu. Rys. 92 przedstawia taką butelkę.
Rys. 92 i 93. Butelki do przechowywania wywoływaczy.
Rys. 92 i 93. Butelki do przechowywania wywoływaczy.

Rys. 94. Miarka z podział. centym.
Rys. 94. Miarka z podział. centym.

Wywoływacz F ściąga się lewarkiem G zakończonym rurką gumową, ściśniętą szczypczykami. Skoro naciśniemy szczypce Q, płyn wycieka przez rurkę G. Rurka L, zagięta na końcu dla ochrony od pyłu, doprowadza do naczynia powietrze. 

Ażeby płyn zawarty w butelce nie psuł się (nie utleniał), można go polać warstwą oleju waselinowego, grubą na 1 cm., która nie dopuszcza do niego powietrza. Butelki te powinni używać ci, którzy nie wywołują codziennie i są wskutek tego narażeni na straty wywoływacza. Rys. 93 przedstawia przyrząd, podobny do opisanego. 

Przy użyciu płynów nie utleniających się, jak roztwory szczawianu potasu, olej nie jest potrzebny.

Przy ściąganiu wywoływacza trzeba uważać, żeby go nie wysączać do ostatniej kropli, bo może się wydostać olej i poplamić płyty. Żeby flaszkę znowu napełnić, wystarczy wlać wywoływacz, a olej sam już po pewnej chwili zbierze się znowu na wierzchu. Najlepiej przechowywać płyny w butelkach ze szlifowanymi korkami szklanymi. Na butelkach nalepia się kartki z wyraźnym napisem, jeszcze lepsze są butelki z wytrawionymi napisami. Korki butelek, zawierających płyny mocno krystalizujące, można lekko posmarować tłuszczem. Jeżeli korek szklany tkwi mocno w butelce, wyciągniemy go nagrzewając nad płomieniem szyjkę butelki (tylko nie korek).

Rys. 95. Kroplomierz.
Rys. 95. Kroplomierz.

Rys. 96. Waga automatyczna.
Rys. 96. Waga automatyczna.

Różne przybory. Do odmierzania wywoływaczy w płynach używa się miarki szklanej, cylindrycznej, z podziałką na cm³, (rys. 94). Miarki w kształcie kieliszka są mniej dokładne. Do roztworu bromku potasowego potrzebny jest kroplomierz (rys. 95).

Rys. 97 i 98. Szczypce do płyt.
Rys. 97 i 98. Szczypce do płyt.

Do odważania produktów służy waga ręczna (najlepiej z talerzykami rogowemi), albo waga podobna do wagi na listy (rys. 96). Zwracamy uwagę, że nie trzeba wsypywać chemikalij bezpośrednio na talerzyk wagi. Zanieczyściłoby to bardzo prędko wagę i ważone produkty. Najlepiej kłaść na talerzykach równe kawałki gładkiego papieru i sypać na nie ważoną sól. Każda ciemnica winna być zaopatrzona w kilka szczypiec do trzymania płyt (rys. 97 i 98). Obok stołu do wywoływania ma wisieć ręcznik i ścierka do wycierania stołu.

Płuczki. Utrwalone płyty płucze się w wodzie, aby usunąć zupełnie natron.

Rys. 99. Płuczka.
Rys. 99. Płuczka.

Pojedyncze płyty myje się pod kranem wodociągowym, albo też w misce. Do mycia większej ilości płyt naraz używamy t. zw. płuczek (rys. 99). 

Koziołki. Wymyte płyty stawia się do wysuszenia na podstawce, zwanej koziołkiem (rys. 100). Koziołek powinien mieć rowki wcięte ukośnie (rys. 101), ponieważ rowki wcięte prostopadle są niepewną podstawą dla płyt i mogą uszkodzić warstwę emulsyjną.

Rys. 100. Koziołek.
Rys. 100. Koziołek.

Rys. 101. Właściwe i niewłaściwe nacięcie rowków koziołka.
Rys. 101. Właściwe i niewłaściwe nacięcie rowków koziołka.

W braku koziołka można opierać płyty o ścianę, ustawiając je na bibule. 

W podróży praktyczne są składane koziołki metalowe; wstawione w obszerne naczynie z wodą mogą one równocześnie służyć do płukania płyt. 

Produkty chemiczne. Dopełnieniem przyborów fotografa są niezbędne produkty chemiczne. Ciała stałe należy przechowywać w słoikach ze szklanym korkiem, płynne zaś w takich butelkach. Na ogół biorąc produkty te ograniczają się do kilku płynów, wywoływacza,
utrwalacza i utrwalacza złocącego, kto jednak zajmuje się fotografją poważniej, tego pracownia wzbogaca się w coraz to inne sole i płyny. Słoiki i butelki zawierające produkty chemiczne powinny być czysto utrzymane i opatrzone napisami, co zawierają. 

Produkty stosowane w fotografji nie należą, z bardzo małymi wyjątkami, do rzędu gwałtownych trucizn, tern nie mniej mogą być szkodliwe dla organizmu. Nie można ich pić ani zanurzać w nie pokaleczonych rąk. 

Spis prepatów chemicznych używanych w fotografji. 

W spisie poniższym nazwy umieszczono w porządku następującym: nazwa polska, formuła chemiczna, nazwa łacińska, francuska, niemiecka i niekiedy angielska. 

Aceton = CHз. CO. CHз = Acetonum, Acetone, Aceton. Acetonsulfit p. Siarczyn Acetonu. 
Adurol = Chlorhidrochinon=C₆ H₄ (OH₂) Cl. 
Ałun chromowy = siarczan chromowo-potasowy = Cr₂ (SO4)з. K₂ SO₄+24H₂O. Alumen chromicum, Ałun de chrome, Chromalaun. 
Ałun potasowy (siarczan glinowo-potasowy) = AlK (SO₄)₂+12 H₂O, Alumen, Alun de potassium, Alaun, Alum.
Alkohol = Alkohol etylowy = C₂ H₅ OH, Alcohol absolutus, Alcool, Alkohol, Absolute Alcohol. 
Amidol = Diamidofenol = C₆H₈. OH (NH₂)₂, albo chlorek diamidofenolowy = C₆Hз. OH (NH₂)₂ (HC₄)₂. 
Amoniak = NHз, Liquor Ammonii caustici, Ammoniaque dilué, Salmiakgeist, Solution of Ammonia. 
Azotan potasowy - Saletra = KNOз. Kalium nitricum, Nitrate de potassium, Kaliumnitrat (Kalisalpeter), Potassium Nitrate. 
*Azotan srebrowy (Lapis) = Ag NOз Argentum nitricum, Azotate d’argent, Silbernitrat, Silver Nitrate. 
Azotan uranylu = UO₂ (NOз)₂+6H₂O, Uranium nitricum, Azotate d’urane, Uranylnilrat. 
Boraks-Boran sodowy = Na₂ Bo₄ O7+10H₂O. 
Bromek Amonu = NH₄ Br, Ammonium bromatum, Bromure d’ammonium, Ammoniumbromid, Ammonium Bromide. 
Bromek Potasu = KBr, Kalium bromatum, Bromure de potassium, Kaliumbromid (Bromkalium) Potassium Bromide. 
Bromek sodu = NaBr+4H₂0, Natrium bromatum, Bromure de sodium, Natriumbromid (Bromnatrium), Sodiumbromide. 
Chloran potasu = KCIOз, Kalium chloricum, Chlorate de potasium, Kaliumchlorat, Potassium Chlorate. 
Chlorek amonu = Salmiak = NH₄Cl, Ammonium chloratum, Chlorure d’ammonium, Ammoniumchlorid (Chlorammonium), Ammonium chloride. 
Chlorek platyno-potasowy = Chloroplatynian potasowy = K₂PTCI₄, Kalium platino-chloratum, Chloroplatinite de potassium, Kalium-platin-chlorur.
Chlorek potasu = KCl, Kalium chloratum, Chlorure de potassium, Chlorkalium, Kaliumchloride. 
Chlorek sodu-sól kuchenna = NaCl. Natrium chloratum, Chlorure de sodium, Natriumchlorid, (Kochsalz) Sodium Chloride.
Chlorek srebra = AgCl, Argentum chloratum, Chlorure d’argent, Silberchlorid. 
Chlorek wapna = Podchloryn wapienny = Ca (ClO)₂+CaCl₂+Ca (OH)₂, (Calcium hypochlorosum) Calcaria chlorata, Chlorure de chaux, Chlorkalk, Chlorinated Lime. 
Chlorek wapnia topiony CaCL₂, Calcium chloratum fusum, Chlorure de calcium fondu, Wasserfreies Calciumchlorid, Calcium chloride.
Chlornik złota = chlorek złota = AuClз, Aurum chloratum, Chlorure d’or, Goldchlorid braun. 
Chlornik złota i potasu = Au Clз+KCl, Auro-Kalium chloratum, Chlorure d’or et de potassium, Kalium-Goldchlorid. 
Chlornik złota i sodu = Au Clз+Na Cl+2H₂O, Auro-Natrium chloratum, Chlorure d or et de sodium, Natrium-Goldchlorid. 
Chlornik platyny = PtCl₄, Platinum (tetra) chloratum, Chlorure de platine, Platin tetrachlorid.
**Chlornik rtęci = Sublimat = Hg Cl₂, Hydrargyrum bichloratum, Bichlorure de mercure, Quecksilberchlorid, Mercuric Chloride. 
ChlorniK żelazawy = Fe₂Cl₆+12H₂O, Ferrum sesquichloratum, Perchlorure de fer, Eisenchlorid. 
**Cyanek potasu-Cyankalium = KCN, Kalium cyanatum, Cyanure de potassium, Cyankalium, Kalium cyanide. 
*Cyanek czerwony, p. żelazicyanek potasowy. 
Cyanek potasu żółty, p. żelazocyanek potasowy. 
Cytrynian żelazawy = C₆H₆O Fe+3H₂O, Ferrum citricum oxydatum, Citrate de fer, Citronensaures Eisenoxyd (Ferricitrat). 
Cytrynian żelazawoamonowy = (C₆H₆O₇)з Fe₂ (NH₄)з, Ferrum citricum ammoniatum, Citrate de fer ammoniacal, Eisenenamonium citrat, Iron and Ammonium Citrate. 
*Dwuchromian amonowy = (NH4)₂ Cr₂ O₇, Ammonium bichromicum, Bichromate d’ammonium, Ammoniumbichromat, Bichromate of ammonium.
*Dwuchromian potasowy = K₂Cr₂O7, Kalium bichromicum, Bichromate de potassium, Kaliumbichromat, Potassium bichromate. 
Dwuwęglan sodowy = Soda aptekarska = NaHCOз, Natrium bicarbonicum, Carbonate acide de sodium, Natriumbicarbonat, Sodium Bicarbonate. 
Edinol = Ca Hз NH₂ OHCH₂ OH = Chlorek amidoortolo-oxybenzylo-alkoholowy. 
Eikonogen = C₁₀H₅ NH₂  OH  Soз Na (amido-ß-naftol-ß-monosiarczan sodowy. 
Eter, Eter etylowy, Eter siarczany = (CзH₅)₂. O, Aether purus, Ether officinal, Aether, Purified Ether. 
Formalina = roztwór 40% aldehydu mrówczanego = H. CHO, Formaldehyd solutus, Solution de Formaldehyde (Formol), Formaldehydlösung, Formalin.
Fosforan sodowy trójzasadowy = Naз PO₄+12 H₂O, Natrium phosphoricum tribasic., Phosphate de sodium tribasique, Phosphorsaures Natrium dreibasisch. 
Glicyna = Paraoxyphenylglycin = C₈ H₉OзN. 
Hidrochinon = C₆H₄ (OH)₂ Hydrochinonum, p - Dioxybenzol. 
*Jodek amonu = NH₄I, Ammonium jodatum, Jodure d’ammonium, Ammonium jodid. 
Jodek potasu = KI, Kalium jodatum, Jodure de Potassium, Kalium-jodid (Jodkalium), Potasium jodide. 
*Kwas azotny = HNOз Acidum nitricum, Acide azotique, Salpetersäure, Nitric acid. 
Kwas borny = HзBoOз, Acidum boricum, Acide borique, Borsäure, Boric Acid.
Kwas cytrynowy = CзH₄ (OH) (CO₂H)з+H₂O, Acidum citricum, Acide citrique, Zitronensäure, Citric Acid. 
Kwas galasowy = C₆H₂ (OH)з CO₂H+H₂O, Acidum gallicum, Acide gallique, Gallussäure, Gallic Acid. 
*Kwas octowy lodowaty = Esencya octowa=CHзCO₂H, Acidum aceticum, Acide acétique, Essigsäure (Eisessig), Glacial acetic acid. 
*Kwas pyrogalIasowy = Pirogalik = C₆Hз (OH)з Acidum pirogallicum, Acide pyrogallique, Pyrogallussäure Pyrogallol, Pyrogallic acid.
*Kwas siarkowy = H₂SO₄, Acidum Sulfuricum, Acide Sulfurique, Schwefelsäure, Sulphuric Acid. 
Kwaśny siarczyn sodowy = dwusiarczyn sodowy = ług siarczynu sodowego = NaHSOз, Natrium bisulfurosum, Bisulfite de Sodium, Natriumbisulfit. 
Meta dwusiarczyn potasowy = K₂S₂O5 Kalium metabisulforosum, Bisulfite de potassium, Kalium metabisulfit. 
Metol = siarczan monometylo-paramido-krezolowy = (C₆H₄OH. NH. CHз)₂ H₂SO₄. 
Nadmanganian potasowy = KMnO₄, Kalium permanganicum (hyper), Permanganate de Potassium, Kalium permanganat, Potassium Permanganate.
Nadsiarczan potasowy = Anthion = K₂S₂O₈, potassium persulfuficum, Persulfate de potasse, Kalium persulfat. 
Nadsiarczan amonu = (NH₄)₂ S₂O₈, Ammonium persulfuricum, Persulfate d’ammoniaqüe, Ammonium persulfat. 
Natron p. Tiosiarczan sodowy. 
*Octan ołowiowy = cukier ołowiany = Pb (C₂HзO₂)₂+3H₂O. Plumbum aceticum, Acétate neutre de Plomb, Bleiacetat, (Essigsaures Blei), Lead acetate.
Octan sodowy = Na (C₂HзO₂)₂, Natrium aceticum, Acétate de sodium, Essigsaures Natrium. 
Ortol  =C₆H₄ (OH₂) CI.
Paramidofenol = Rodinal = (chlorek paramido-fenolowy) = C₆H₄. OH. NH₂. HCl. 
Pirokatechina = Dioxybenzol = C6H₄ (OH)₂ niem. Brenzkatechin. 
Potaż p. Węglan potasu. 
**Rodanek amonu = Siarkocyanek amonu = NH₄. CNS, Ammonium rhodanatum, Sulfocyanure d’ammonium, Rhodanammonium. 
Rodinal p. Paramidofenol. 
Siarczan sodowy = Sól glauberska = Na₂SO₄+10H₂O, Natrium sulfuricum, Sulfate de Sodium, Natriumsulfat. 
Siarczyn sodowy (dawniej Siarkon) krystaliczny = Na₂SOз+7H₂O, bezwodny = Na₂Soз, Natrium sulfurosum, Sulfite de sodium, Natriumsulfit, Sodium Sulphite. 
Siarczyn acetonu = (CHз)₂ C. OH. SOз Na+H₂O, Acetonum sulforosum, Sulfite d’acetone, Acetonsulfit. 
Siarek amonu = NH₄SH, Ammonium sulfuratum, Sulfure d’ammonium, Schwefelammonium, Ammonium, sulfid. 
Siarek sodowy = Wątroba siarczana = K₂S, Natrium sulfuratum, Trisulfure de sodium, Natriumsulfid (Sodaschwefelleber). 
*Siarczan miedziowy = Koperwas miedziany = CuSO₄+5H₂O, Cuprum sulfuricum, Sulfate de cuivre, Kupfersulfat (Kupfervitriol), Copper Sulphate. 
Siarczan żelazowy = siarczan żelaza = FeSO₄+7HO, Ferrum sulfuricum, Sulfate de Protoxyde de Fer. Ferrosulfat, Ferrous Sulfate. 
Siarkon p. Siarczyn sodowy. 
Soda p. Węglan sodowy. 
**Sublimat p. chlornik rtęci.
Szczawian potasowy obojętny = K₂C₂O₄+H₂O, Kalium oxalicum, Oxalate de potassium, Kaliumoxalat. 
Tiosiarczan sodowy = (Natron = Podsiarkon sodu = Hyposulfit) = Na₂S₂Oз+5H₂O Natrium thiosuliuricum (N. hyposulfurosum) Hyposulfite de Sodium, Natriumthiosulfat. 
Węglan potasu = potaż = K₂COз Kalium carbonicum, Carbonate de potassium, Kohlensaures Kalium, Potassium Carbonate. 
Węglan sodowy kryst. = Soda = Na₂COз+10H₂O, Natrium carbonicum, Carbonate de sodium, Natriumcarbonat, Sodium Carbonate. 
Węglan wapnia (Kreda = Marmur) CaCOз, Calcium carbonicum praecipitatum, Carbonate de Calcium (craie lévigée), Calciumcarbonat (Kreide), Calcium carbonate. 
*Wodorotlenek potasowy (wodzian potasu, potaż gryzący) = KHO, Kali causticum fusum, Hydroxyde de potassium, Aetzkali, Potassium Hidroxide.
*Wodorotlenek sodowy (wodzian sodowy, soda gryząca) = NaHO, Natrium causticum fusum, Hydroxyde de sodium, Natriumhydroxyd (Aetznatron), Sodiumliidroxide. 
Wolframian sodowy = Na₂WO₄+2H₂O Natrium wolframicum, Tungstate de Soude, Wolframsaures Natrium.
*Żelazicyanek potasowy - Czerwony cyanek potasu = K₆Fe₂(CN)₁₂, Kalium ferricyanatum, Ferricyanure de Potassium, Rotes Blutlaugensalz. 
Żelazocyanek potasowy - żółty cyanek potasu = K₄Fe(CN)₆+3H₂O, Kalium ferro-cyanatum, Ferrocyanure de potassium, Gelbes Blutlaugensalz.

** Sole silnie trujące
* Sole trujące

keyboard_arrow_up