Andrzej Pronaszko (1888 Derebczyn - 1961 Warszawa), Pejzaż

olej, płótno, 70 × 50 cm
sygn. p. d.: „And.Pron.”

Andrzej Pronaszko, choć zasłużył się w dużej mierze jako scenograf teatralny, był również autorem szeregu awangardowych dzieł malarskich. Jego obrazy realizowały założenia programowe formistów, jednak artysta nie negował roli, jaką niosło za sobą studiowanie natury. Jak sam przyznawał: „(…) poszukując nowych plastycznych sformułowań nigdy nie odcinałem się radykalnie od łączności z naturą. Stale ją obserwowałem i często „wprost z natury” malowałem. Prawie corocznie wyjeżdżałem na pejzaż do Francji lub Włoch” (cyt. za: A. Wierzbicka, Andrzej Pronaszko znany scenograf i zapomniany malarz, „Biuletyn Historii Sztuki” 1994, R. LVI, nr 1-2, s. 107). Pokłosiem tych podróży były powstałe w latach 1927-1935 prace malarskie przedstawiające poddany stylizacji formalnej krajobraz. W latach 1929-1930 artysta prezentował swoje prace dwukrotnie w Salonie Czesława Garlińskiego w Warszawie. Eksponowane wówczas akwarele nie zachowały się, lecz charakterem zbliżone były do oferowanego na aukcji oleju: „Wznoszące się na różnych poziomach domki o czerwonych dachach i wąskich okienkach, palmy, kuliste sosny nadmorskie, niekiedy w dali ciemnoniebieski płat morza lub zielone trójkąty gór stanowią dla niego jedynie pewne elementy linearne i kolorystyczne, z których buduje się swe kompozycje malarskie. Pronaszko nie pragnie przedstawiać pewnych określonych miejscowości południowej Francjj: pragnie tworzyć układy linji i plam barwnych, których wartość spoczywa w nich samych. Kompozycje jego (oranż, zielony, niebiesko-zielony, lila nadaje im pewną charakterystyczną, miłą, ciepłą tonację barwną) są tylko ogólnikowo inspirowane przez pejzaż i architekturę południową…” (M. Wallis, Obrazy Andrzeja Pronaszki – dywany Wandy Neumanowej (Salon Sztuki Czesława Garlińskiego, Mazowiecka 8), „Robotnik” 1930, nr 324, s. 3). Oferowany na aukcji obraz pochodzi z dojrzałego okresu twórczości artysty. Zakomponowany kulisowo pejzaż zdradza scenograficzne myślenie Andrzeja Pronaszki, zaś dobór barw ujawnia świetnego kolorystę, jakim był.