Roman Kramsztyk (1885 Warszawa-1942 tamże), Akt kobiecy

olej, płótno, 99 × 81,5 cm
sygn. p. d.: Kramsztyk
Wystawiany:
-Roman Kramsztyk 1885–1942 [wystawa monograficzna], Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, 1997 r.
Reprodukowany:
-Roman Kramsztyk 1885–1942 [wystawa monograficzna], Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, luty-marzec 1997, red. Renata Piątkowska, Magdalena Tarnowska, poz. 194 il. s.147.

Już od początków twórczości najważniejszym tematem dla Kramsztyka był człowiek. Z biegiem czasu portret (rzadziej kompozycje figuralne) zaczął zdecydowanie dominować w dorobku malarza i jest jego najciekawszą częścią. W galerii portretu tworzonej latami przez artystę znajdziemy zarówno wizerunki przyjaciół, rodziny, literatów, aktorów i malarzy, jak i pań z towarzystwa, ministrów, premierów, dzieci, a także „typy egzotyczne” – Murzynów i Ludzi Wschodu: Chińczyków i Japończyków (Piątkowska R., Między „Ziemiańską” a Montparnasse’em: Roman Kramsztyk, Warszawa 2004 r., s. 99).

„W portrecie – mówił artysta w wywiadzie dla „Kuriera Czerwonego” – chodzi mi przede wszystkim o ujawnienie, o wydobycie treści malarskiej, tkwiącej w modelu. Stąd pochodzi fakt, że portrety moje nie są właściwie tak zwanymi podobiznami, gdyż postać, czy głowa ludzka jest w nich tylko organiczną treścią pewnej kompozycyjnej całości ściśle podległej ogólnym rządzącym nią prawom. (…) Zaznaczam to bowiem silnie, że interesuje mnie jedynie malarska, nie literacka strona modela, czy tematu. Dlatego każdy mój obraz jest kompozycją, nie kopiowaniem natury.” (cyt. za: Piątkowska R., Między „Ziemiańską” a Montparnasse’em: Roman Kramsztyk, Warszawa 2004 r., s. 99–103)

W malarskim ouvre Kramsztyka nie zabrakło również i aktów, które artysta malował głownie w latach 30-tych XX wieku. Artysta wielokrotnie powtarzał ujęcia tych samych modelek. „Jego „akty” posiadają nutę wyostrzonego realizmu. W ich ciałach, gładkich i zdrowych, o jędrnych i zachęcających krągłościach, krąży krew, jaką rodzi żyzna ziemia Południa. Dla swoich portretów i postaci, podobnie jak i dla aktów, Kramsztyk chętnie wybiera pozy spokojne, gesty powolne, umiarkowane.”
E. Woroniecki, L’Art polonais à Paris. Expositions: de M. R. Kramsztyk chez Druet j.., „La Pologne politique, economique, litteraire et artistique” 1929, półr. I, s. 19–21.

Na prezentowanym na aukcji obrazie Kramsztyk najprawdopodobniej uwiecznił postać Carlotty Bologny – wielkiej przyjaciółki artystki i jednocześnie jego ulubionej modelki. Jak wspominała: „Pozowałam przeciętnie od godziny dziesiątej do drugiej, a każdy z portretów malował dwa do trzech tygodni. Roman mówił, że sporo czasu malował też bez mojej obecności, co zdarza się również mnie, kiedy maluję portret. (…) Był to człowiek niesłychanej dobroci delikatności, przez cały czas pozowania rozmawialiśmy na rożne tematy, które nas wtedy interesowały. Potem nadrabiał to, gdy zostawał sam z płótnem” w: R. Piątkowska, Roman Kramsztyk 1885–1942. Wystawa monograficzna luty-marzec 1997, Warszawa 1997, s. 209. Po latach Carlotta wspominała: „W życiu naszym liczą się spotkania z ludźmi. Spotkanie z Romanem zaliczam do najpiękniejszych w moim życiu – spotkałam człowieka bardzo wrażliwego, pełnego dobroci, dowcipnego, inteligentnego i wielkiego artystę” (List Carlotty Bologna do Krzysztofa Prochaski, 8 VIII 1995, r. cyt. za: Piątkowska R., Między „Ziemiańską” a Montparnasse’em: Roman Kramsztyk, Warszawa 2004 r., s. 9

Carlotta Bologna (1909 Gandawa – 2001 Kraków) – aktorka i malarka włoskiego pochodzenia. Do piątego roku życia wychowywała się w Parmie, w 1914 r. przeniosła się z matką do Warszawy i na stałe związała swoje losy z Polską. W stolicy ukończyła Instytut Filmowy powołany do życia przez reżysera Wiktora Biegańskiego, za którego wyszła za mąż w 1927 r., oraz trzyletnią Szkołę Baletową prowadzoną przez Janinę Mieczyńską. Jej debiut aktorski miał miejsce w 1928 r., kiedy to zagrała w filmie „Huragan”. Jednak rozgłos przyniosła jej rola Ireny w realizacji „Kobieta, która grzechu pragnie” (1927) oraz dwa lata później kreacja w „Kobieta, która się śmieje” (1929). Za namową męża porzuciła aktorstwo i zajęła się malarstwem. W latach 1930–1938 studiowała na ASP w Warszawie i później w Krakowie, kształtując swój malarski styl pod kierunkiem Tadeusza Pruszkowskiego i Wojciecha Weissa. Jej twórczość wpisywała się w nurt malarstwa metafizycznego, w dorobku dominujące były martwe natury i pejzaże. Wielokrotnie była nagradzana, w tym w 1959 r. brązowym medalem z rąk Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie oraz w 1977 r. medalem Stanisława Wyspiańskiego, który wręczył artystce prof. Karol Estreicher. Przyjaźniła się z wieloma artystami, w tym z Romanem Kramsztykiem i Alfonsem Karpińskim, przez których była portretowana.