olej / płótno
185 x 120 cm
Postawa twórcza ARS-HORME powstrzymuje spontaniczne odruchy wyobraźni i ukierunkowuje wyobraźnie na rzecz żmudnych realizacji artystycznych, by dziełu nadać doskonałość – Bogusław Szwacz, Manifest sztuki Ars-Horme, Osieki 1977[1]
Bogusław Szwacz – malarz, rysownik, rzeźbiarz i pedagog akademicki. W latach 1931-1937 w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem m.in. Teodora Axentowicza i Xawerego Dunikowskiego. Był współzałożycielem kilku grup artystycznych: Grupy Młodych Plastyków w 1946 (która z czasem połączyła się z II Grupą Krakowską), w 1948 Le Surréalisme Révolutionnaire, a w 1957 – Sztuki Nowoczesnej. W roku 1947 jako stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki wyjechał na rok do Paryża, gdzie nawiązał liczne kontakty z awangardowymi artystami, między innymi Légerem, W latach 1948-1962 wykładał na ASP w Warszawie. Od roku 1956 popularyzował swoją autorską koncepcję sztuki „Ars-Horme” – „Sztuki Poruszania Wyobraźni”, która ma na celu pogłębianie harmonii człowieka ze światem zewnętrznym oraz pobudzenie jego wyobraźni w sferze duchowej i materialnej. Źródłem koncepcji był sprzeciw wobec zmian w sztuce zapoczątkowanych przez Duchampa, które, jak twierdził, zafałszowują proces twórczy poprzez zastąpienie go potrzebą wolności oraz negują specyfikę dzieła sztuki zrównując je ze zjawiskami życia. Szwacz ogłosił manifest swojej teorii artystycznej w roku 1977 na plenerze w Osiekach.
Wielkoformatowa kompozycja z 1975 roku stanowi znakomity przykład malarstwa „Ars-Horme”. Bogusław Szwacz w mistrzowski sposób łączył w swojej sztuce motywy zaczerpnięte z organicznego świata natury, jak i wytworów ludzkiej kultury. Inspiracja naturą przejawia się chociażby w doborze subtelnie zniuansowanych barw ziemi przełamanych mocniejszymi akcentami czerwieni czy błękitu. Całość kompozycji nie przypomina jednak żywych organizmów, ale raczej monumentalną stronę z tajemniczej księgi okraszoną niepokojącymi abstrakcyjnymi kształtami. Bordiura zapisana jest drobnymi znakami z nieznanego alfabetu – artysta nierzadko przetwarzał na swoje potrzeby pisma różnych cywilizacji: chińskiej, hebrajskiej czy arabskiej. Jak pisał krytyk Zbigniew Taranienko, na obrazach Szwacza pojawiają się „punkty, przestrzenne drobiny, piktogramy, pasma arabeskowych zapisów, stanowcze linie sił, zmaterializowane znaki, tajemnicze symbole […]. Tworzą wyraźne skupiska, regularne układy, rozproszone konstelacje. Przywracają harmonię dzięki promieniowaniu światła, jednorodności tonacji barwnych i natężeniu walorów. W największych obrazach kształtują się muzyczne rytmy”[2]. Za pomocą tych środków Bogusław Szwacz stworzył swój własny unikalny (choć mówiący o sprawach uniwersalnych) język malarski, który doskonale widać w prezentowanym dziele.
[1] Bogusław Szwacz. Malarstwo Ars-Horme, broszura towarzysząca wystawie w Galerii Studio, red. Z. Taranienko, Warszawa 1984, s. nlb.
[2] Tamże.
