Tymon Niesiołowski (1882 Lwów-1965 Toruń), Akt leżącej kobiety

olej, płótno, 64,5 × 81 cm
sygn. p. d.: „Tymon.”

W ciągu przeszło pół wieku twórczości Tymona Niesiołowskiego, akt należał do jednego z ulubionych motywów jego malarstwa. Prezentowany obraz jest świetnym przykładem najlepszych cech jego malarstwa: harmonii i ładu. W stylizowanej postaci uwidacznia się też dekoracyjny kunszt artysty nawiązujący do sztuki Henri Matisse’a. Taka stylizacja podkreśla subtelną zmysłowość ujętej w półprofilu modelki. Gruby, czarny kontur, podkreślający przy okazji płynność jej kształtów, przypominając o zainteresowaniu artysty grafiką, którą uprawiał od czasów powojennych oraz (tak jak czarne, migdałowe oczy) twórczością Amadeo Modiglianiego. Dodatkowo swoistą dekoracyjność podkreśla rezygnacja z perspektywy i operowanie płaskimi plamami barwnymi. Tak szeroki wachlarz inspiracji, ujęty w oryginalnej dla Niesiołowskiego syntezie, podkreśla unikatowość dzieła i świadczy o jego wysokiej klasie artystycznej.

„Świat widzialny czy wyobrażalny jest tylko pretekstem dla mnie do stworzenia obrazu. Elementy biorę ze świata mnie otaczającego, wiążę je w całość nie na zasadzie ich przedmiotowych właściwości, ale raczej jako czystą konstrukcję. Przedmioty i kształty ludzkie mogą być dowolnie deformowane, jeśli wymaga tego ekspresja kompozycji. Nie zawsze zdaję sobie sprawę, jak ma wyglądać moja praca w ostatecznym stadium. Raz mam wyraźną wizję, nawet do najdrobniejszego szczegółu. Czasem udaje mi się to osiągnąć, a w innym wypadku zmieniam i przeinaczam. Obraz dla mnie musi być zamkniętą całością sam w sobie, czy linearnie traktowany, czy światłocieniowo. Kompozycja musi być zwarta, a założenie dekoracyjne.”

Tymon Niesiołowski – wypowiedź artysty z 14 II 1957 [w:] „Współcześni malarze polscy”, red. S. Samborski, H. Stażewski, M. Włodarski, L. Grabowski, Warszawa 1957, s. 12.

„Możliwe, że właśnie zainteresowanie Niesiołowskiego grafiką miało wpływ na wprowadzenie przez niego konturu do malarstwa. Tendencja ta, charakterystyczna dla powojennej twórczości Niesiołowskiego, zwracała uwagę intensywną kolorystyką, wypełniającą płasko potraktowane postaci i przedmioty, których kształty obwodziła ciemna kreska. Zastosowanie tych środków, przypominające malarstwo Matisse’a, spowodowało odejście od realizmu w kierunku stylizacji, podkreślającej zmysłowość aktów.”

M. Geron, „Twórczość Tymona Niesiołowskiego i źródła jej inspiracji”, [w:] „Tymon Niesiołowski (1882–1965), katalog wystawy monograficznej”, Muzeum Okręgowe w Toruniu, październik – grudzień 2005, s. 71.