Michał Gorstkin-Wywiórski, STRUMIEŃ W ZIMOWYM LESIE

90,5 x 140,0cm - olej, płótno

sygn. l.d.: M. G. Wywiórski

W początkach lat 90. Wywiórski, nie rezygnując jeszcze z motywów czerkieskich, kaukaskich, rodzajowych, poszerzał tematyczny zakres swoich obrazów. Podczas przygotowań do malowania panoram artysta prowadził dokładne studia plenerowe o właściwej dla danego wydarzenia porze dnia (zdjęcia z takich studiów plenerowych do Berezyny, zamieszczał Tygodnik Ilustrowany w 1896 roku). Gwarantowało to sukces w odtworzeniu realiów topograficznych, ale również tych związanych ze światłem i nastrojem malowanej kompozycji. Światło, barwa, nastrój i zmienność natury, stały się dla artysty pociągające niezależnie od fabuły rozgrywajacej się sceny. W ostatniej dekadzie XIX wieku zbliżył się – również pod wpływem sztuki młodopolskiej – do „czystego pejzażu“.

 

Prezentowany obraz jest znakomitym przykładem najwyższego mistrzostwa, jakie Wywiórski osiągnął w dziedzinie „czystego pejzażu“. Niezwykłe wrażenie robi poetyckie ujęcie lasu z wdzierającym się do jego wnętrza snopem zimowego słońca. Widz z łatwością może odczuć zarówno chłód panujący w zimowej scenerii, jak i może być pewnym ciepła, jakie poczuje na twarzy, kiedy tylko wyjdzie z cienia wprost na nasłoneczniony brzeg strumienia. Takimi właśnie dziełami, cytując za „Tygodnikiem Ilustrowanym“ z 1904 roku, wzbudzał u współczesnych podziw, to one dały mu miano jednego z najwybitniejszych krajobrazistów naszych.

 

O twórczość Wywiórskiego, wielkiego piewcy krajobrazu polskiego, A. Breza pisał: [...] Głębie lasów, płaszczyzny pól szerokich, czyto kwieciem umajone, czy przysypane śniegiem, moczary wiosenne, rdzawa jesień, słońce i mroki – wszystko to podpatrzone wprost, odczute bezpośrednio, a wprawną ręką, wyrobioną techniką i pendzlem szerokim na płótno rzucone. Wywiórski jest skończonym typem polskiego malarza, który we wszystkich obcych szkołach, przez jakie przeszedł, zwłaszcza przez monachijską, nie zapomniał ani na chwilę motywów polskich, swojskich, własnych. Malował pod rozmaitemi wpływami, technikę wyrobił sobie na gróncie obcym, ale myślą pozostał zawsze w kraju.

 

Bibliografia:

– Tygodnik Ilustrowany 1904, I, nr 25, s. 486;

– M. Gołąb, Michał Gorstkin Wywiorski, Między niebem, Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, Poznań 2004

– A. Bereza, Album sztuki polskiej i obcej, Warszawa 1908; a ziemią, Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, 2004.

Michał Gorstkin Wywiórski (Warszawa 1861 - Berlin 1926) w latach 1883-1887 studiował w Monachium; w Akademii u profesorów Karla Raupa i Nikolausa Gysisa oraz równolegle w prywatnych pracowniach Józefa Brandta i Alfreda Wierusza-Kowalskiego. W 1884 debiutował na wystawie w krakowskim TPSP, swoje prace pokazywał też w Monachium, gdzie w 1894 na międzynarodowej wystawie w Glaspalast został wyróżniony medalem za obraz Z puszczy litewskiej. W 1895 przeniósł się do Berlina, zaproszony przez Wojciecha Kossaka i Juliana Fałata do pracy przy panoramie Berezyna (1895-1896). W Berlinie zamieszkał na dłużej, a następnie przebywał w Wielkopolsce i w Warszawie. Współpracował też z Janem Styką przy panoramie Bitwa pod Sybinem (1897), a w 1900 wspólnie z Kossakiem podróżował do Hiszpanii i Egiptu, aby wykonać szkice plenerowe do zamierzonych panoram Somosierra (nie zrealizowana) i Bitwa pod piramidami (1901). Wyjeżdżał także na Litwę, wyspę Sylt, do Norwegii, Szwecji, nad Morze Północne i Bałtyk, malował w Amsterdamie, na Krymie i Kaukazie. We wczesnej fazie twórczości, pod silnym wpływem Brandta i Wierusza-Kowalskiego, malował sceny myśliwskie i rodzajowe oraz obrazy z Tatarami, Kozakami czy Czerkiesami, które przyniosły mu powodzenie na monachijskim rynku sztuki. Z czasem naczelnym tematem jego malarstwa stał się czysty pejzaż, postrzegany i malowany wrażliwie i z upodobaniem.