Franz Joseph PÖSEL - Gründlich- und vollständiger Unterricht sowohl für die Wald- als Garten- Bienenzucht

Franz Joseph PÖSEL - Gründlich- und vollständiger Unterricht sowohl für die Wald- als Garten- Bienenzucht
Franz Joseph PÖSEL - Gründlich- und vollständiger Unterricht sowohl für die Wald- als Garten- Bienenzucht, München 1784/J.B. Strobl/s. [26], 288, miedzioryty na frontispisie i str. tytuł., rozkładane tablice ilustr. po tekście [4], podpis własnościowy na przedniej wyklejce, ślady zakwaszeń papieru, niezn. ślady po zawilgoceniu tablic, nakrapiane-kolorowane obcięcia/tekt. oklejana papierem z epoki, szyldzik z tłoczonym napisem na grzbiecie, otarcia brzegów opr., 18 cm.
"Szczegółowa i kompletna nauka pszczelarstwa dla bartników i pszczelarzy ogrodowych w Palatynacie Reńskim". Praca opublikowana w schyłkowym okresie dla tradycyjnego bartnictwa w Europie Zachodniej; na trzydzieści lat przed wprowadzeniem na Kongresie Wiedeńskim znowelizowanego prawa bartnego. Franz Joseph PÖSEL (ur. ? - zm. 1808 r.) jako doświadczony bartnik ze Schwarzwaldu i ówczesny popularyzator wiedzy o bartnictwie omawia, w sposób wyczerpujący, wyzwania technologiczne związane z hodowlą pszczół. Ponadto szczegółowo opisuje metodykę pracy bartnika, którą obrazują kunsztownie wykonane ilustracje. Pierwszy z miedziorytów przedstawia sposób, w jaki bartnik dostaje się do umiejscowionej wysoko na drzewie barci. Pomaga mu w tym leziwo (powróz pleciony z konopi i lipowego łyka). Na kolejnym sztychu znajdują się narzędzia używane do dziania barci: motyczka, piesznia, boczniczka i skobliczka. Najważniejszą część barci stanowiło gniazdo pszczele zwane dzienią, składające się z głowy, ocznika, "dupy" i pleców. Dzienie sytuowano najczęściej od strony południowej lub południowo - wschodniej, aby ochraniać ul od nieprzyjemnych wiatrów zachodnich. Barcie były na ogół zamknięte zatworem o przekroju klinowatym do wewnątrz. Część górną barci przybijano na stałe, aby ochraniać gniazdo z matką, natomiast dolną pozostawiano ruchomą, aby zapewniała dostęp do plastrów z miodem. Wyloty dla pszczół posiadały kształt okrągły, trójkątny lub kwadratowy. Do XVIII wieku włącznie szczególnie istotnym tworzywem pszczelarskim dla europejskiej kultury (prawnej, epistolarnej, a także dla rzemiosła artystycznego) był wosk. Zastosowanie nowinek: laku do pieczęci oraz politury w meblarstwie wraz z wprowadzonym pokongresowym prawem bartnym, stawiającym sobie za główny cel ochronę lasów przed dewastacją (zakaz hodowli pszczół w lasach i nakaz pasiecznictwa), przyczyniły się do ostatecznego upadku bartnictwa, dając zarazem impuls do rozwoju pasiek przydomowych, tzw. ogrodowych. Wraz ze spadkiem zapotrzebowania na "szlachetny wosk" wśród możnowładztwa europejskiego i wzrostem skuteczności w egzekwowaniu prawa bartnego, z początkiem XIX wieku następuje powolna degradacja fachu bartniczego. Odtąd bartnikom leśnym, oddającym się dzianiu nowych barci będą grozić surowe kary. Nowe prawo miało na celu ochronę deficytowych w ówczesnej gospodarce sosen, które najlepiej nadawały się do bartnictwa, ale przy tym były nieodwracalnie kaleczone przez piesznie i barty.
Starzy bartnicy, w obawie przed sankcjami, przenieśli drewniane barcie z lasów do wiejskich zagród. Wskutek powyższych przemian zmuszeni byli zmodyfikować metodę własnej pracy poprzez opatentowanie nowego, pasiecznego ula ogrodowego. Powstawał on z okrągłych pni drzew. Tego typu ule różniły się od leśnych barci przede wszystkim tym, że nie wydłubywano ich w żywych drzewach. Powstawały one z kawałków drzew uprzednio ściętych. Franz Joseph PÖSEL - nawiązując do historii pszczelarstwa - przedstawia aktualny stan wiedzy o anatomii pszczoły miodnej, sposobach porozumiewania się pszczół a także szeroko omawia sam proces wytwarzania miodu. Zawarte w poradniku informacje o pszczołach i sposobach pozyskiwania miodu są nieocenioną skarbnicą wiedzy z przełomowego momentu dziejowego (druga połowa XVIII w.), kończącego trwającą od starożytności złotą epokę w historii pszczelarstwa. Odtąd smutny symbol przedstawiający skrzyżowane: kłodę-stojak (ustawioną pionowo) i kłodę leżak (ustawioną poziomo) będzie przypominać starym bartnikom moment pożegnania tradycyjnego bartnictwa na rzecz nowoczesnego pasiecznictwa.