Jan Ziemski (1920-1988), BEZ TYTUŁU, 1976 r.

relief/płyta, technika własna, 60 x 60 cm
sygnowany i datowany na odwrocie: J. Ziemski 1976 r.

W latach 40. i pierwszej połowie lat. 50. tworzył figuratywne, surrealizujące obrazy, przez deformację postaci zbliżone do stylistyki Picassa. Następnie zaczął tworzyć abstrakcje informelowe. Współtwórca lubelskiej Grupy Zamek (1956-1960), do której należeli tacy artyści jak Włodzimierz Borowski czy Tytus Dzieduszycki. Wybitny przedstawiciel nurtu malarstwa materii, czy też, zgodnie z terminem ukutym przez Jerzego Ludwińskiego - teoretyka grupy, „sztuki strukturalnej”. Od 1957 Ziemski tworzył fakturowe kolaże, a następnie tzw. Formury, o formowanych w masie gipsu powierzchniach. Artysta bardzo konsekwentnie zaczął wchodzić swoimi realizacjami w trzeci wymiar. W drugiej połowie lat 60. zaczął tworzyć prace przestrzenne, stając się jednym z najbardziej znaczących twórców op-artu w Polsce. Kompozycje optyczne realizował w kolejnych dekadach. Nazwy cyklów - „Rytmy”, „Permutacje” czy „Interferencje” wskazują na rodzaj zainteresowań i poszukiwań Ziemskiego, nie tylko w zakresie rozgrywania w obiekcie przestrzeni, ale też zmienności efektów optycznych, a zatem i samego dzieła. Nałożone na tło listewki, tworzą mniej lub bardziej skomplikowane ażurowe konstrukcje, z wyznaczonymi kolorem planami. Kluczowy dla odbioru tych prac jest ruch widza przed obiektem - to odbiorca, poruszając się i patrząc nań jednocześnie, lub wybierając jeden konkretny punkt widzenia, dostrzega, ale i ustanawia, owe relacje form i barw.
Jan Ziemski, pytany w wywiadzie w 1979 roku o inspiracje, wymienił matematykę, fizykę i astronomię. Jednak w tej opartej na dokładnych wyliczeniach sztuce, ważny jest też elementem nieprzewidywalności: „[...] cały szereg notatek i ich przenoszenie na obraz wynika nie z logiki, ale z podświadomości” ([w:] Jan Ziemski. Z polskich kolekcji prywatnych, marzec-lipiec 2009, Muzeum Narodowe w Kielcach [kat. wyst.], red. I. Rajkowska, Kielce 2009, s. 14-15).