Opowiadanie majora o Jaśku Malecie.

Byłem wtenczas w kadetach, kiedy to pamiętna wybuchła rewolucya warszawska. Ani chwili się nie namyślaliśmy, co zrobić wobec głosu Ojczyzny, wzywającej pomocy. Cała szkoła wyruszyła, gdzie najdroższa ją sprawa wołała. Ja służyłem Krajowi w pierwszym pułku krakowskich krakusów. Co to za dziarska była młodzież, co za chwaty chłopaki! Bo też ogólny był zapał; od komnat pałacowych do chaty wieśniaczej - jedno hasło: wypędzić wroga z kraju! Kto tylko czuł się na siłach, ten podążał do szeregów, czy pan włości, czy mieszczanin, czy chłopek. Nakazano, aby ze wsi po jednym ochotniku brano z 50 dymów, a tu po 20-30 przybywało w szeregi dymników, aby na ochotnika bić wroga. A były to chwaty chłopy, ustawicznieby się tylko bić chcieli - z taką też armią tylko można było takich cudów w bitwach dokazywać. Żołnierz nasz nie pytał, ile jest wroga, ale - gdzie on jest? Były czasem i niewygody, - ale jak to w czasie wojny, na to żołnierz był wyrozumiały; gorzej było z końmi, bo tym na niczem zbywać nie mogło. Pamiętam - było to w kwietniu 1831 r., byliśmy w marszu pod Stoczkiem, gdy nam zabrakło żywności i dla ludzi i dla koni. Trudne to było położenie; silniejsze oddziały można tylko było wysyłać w okolicę, bo o milę drogi było lewe skrzydło Dybicza. Nasz porucznik Oraszewski z 1 pułku Krakusów krakowskich, dostał nakaz, aby się starał o siano dla całej dywizyi. Wybrał się więc w marsz z plutonem (44 koni), i prawie o milę drogi od forpoczt rosyjskich spostrzegł na polu stogi siana. Nic pilniejszego, jak ze wsi pościągać podwody, nakłaść siana i w nogi. Ledwo jednak pierwsze porucznik wydał rozkazy, gdy wieśniacy donoszą mu, że tuż za wsią Rosyanie się zbliżają, Porucznik posłał zaciągnąć języka, a przekonawszy się, że znacznie więcej jest Rosyan, jak w jego plutonie żołnierzy, wydał rozkaz do odwrotu. W tem zamieszaniu zapomniał porucznik żołnierza, nazwiskiem Mulet, któremu na imię było Jan, a był to syn chłopka z Niegowonic z Olkuskiego. Piękny to był z rysów twarzy i miły towarzysz, to też nie nazywali go inaczej, jak: Ładny Jasiek. Tego Jaśka zgubił porucznik; chce się cofnąć z plutonem do wsi po Jasia, ale ćma Rosyan, -  niepodobieństwo narażać plutonu na śmierć niechybną. 

Tymczasem Jasiek gospodarzy w stogach pod lasem, jakby ani jednego nieprzyjaciela nie było we wsi; chłopi perswadują mu, aby się nie wystawiał na niebezpieczeństwo i podążył za plutonem, ale Jasiek im odpowiada: „Nie ma tu porucznika, więc ja komenderuję. Słuchajcie! Ja pojadę na trakt, wy tu zostańcie, a gdy wam dam znak, to z całego gardła krzyczcie: hurra! hurra!“ Pędzi Jasiek na drogę, Rosyanie go zoczyli, Jasiek wywija pałaszem, poczciwi wieśniacy jak nie rykną hurra! hurra! to aż las zadrżał. Odgłos odbił się w lesie tak silnie, że nieprzyjaciel, sądząc, iż naszych conajmniej tyle co ich, dał drapaka. 

Spokojnie wieśniacy dalej nakładali siano i 30 fur zawieźli do Stoczka, gdzie ze sztabem stał generał Jankowski. Wszyscy otoczyli Jaśka. Przybył 1 porucznik Oraczewski, który już go miał za straconego. Generał dziękował chłopom za ich życzliwość i przywiązanie do Ojczyzny. „Jaśnie generale -  rzekł jeden z tych poczciwych chłopów - myśmy spełnili nasz obowiązek, bo Polska tego od nas wymaga, ale przytomność umysłu i odwaga tego Krakusa uratowała siano i nas i jego". Dowiedziawszy się generał, jakim fortelem Jasiek w pole wywiódł Rosyan, przyrzekł mu krzyż w dowód zasługi. - „Panie generale" - rzekł Jasiek - z wdzięcznością i posłuszeństwem żołnierza przyjmuję tę honorową oznakę, ale... ale... „No, cóż takiego, mów śmiało!“ „Otóż - panie generale, gdym się dowiedział, że Ojczyzna woła ratunku, poprosiłem matki o błogosławieństwo i z niem pospieszyłem do obozu, zostawiwszy w domu staruszkę matkę i siostrę bez grosza, bez utrzymania; proszę dla nich o mały datek, choćby z mego traktamentu zaliczkę". Generał, wzruszony tem przywiązaniem synowskiem, spojrzał do koła i -  „Panowie - zawołał - daję czerwieńca (18 złp.), poruczniku Paprocki, obejrzyj się za więcej". W jednej chwili każdy z otaczających sięgnął do kieszeni, a Paprocki przez umyślnego posłańca posłał matce Jaśka sumkę, która dobrze wystarczyła już na utrzymanie.