Recently viewed
Please log in to see lots list
Favourites
Please log in to see lots list
Mundury wojska polskiego.
Przed 1831 r. przeważającą barwą w mundurach wojska była granatowa i ciemno-zielona. Cała piechota, sztab i ułani nosili mundury granatowe, strzelcy konni i artylerya ubierali się zielono. U piechoty były żółte, u artyleryi czarne wyłogi, u sztabu karmazynowe, ułani zaś i strzelcy konni mieli kołnierze i wyłogi w pierwszym pułku karmazynowe, w drugim białe, w trzecim żółte, w czwartym niebieskie. Uwagi godnem, że pułki ułanów i strzelców konnych różniły się maścią koni; i tak w pierwszym pułku były same gniade rumaki, w drugim siwe jabłko wite, w trzecim kasztanowate, a w czwartym karę.
Okrycie głowy stanowił przeważnie kaszkiet z daszkiem, rozszerzający się w górnej części. Takiego kasku używała piechota, artylerya i jazda, z wyjątkiem ułanów, którzy się ubierali w charakterystyczną czapkę ułańską. Tę czapkę z nazwą nawet przejęli prusacy i austryacy. Członkowie sztabu używali trójgraniastych kapeluszy z pióropuszami, które odrzucono po 29 Listopadzie, gdyż stanowiły one odznakę wojska rosyjskiego. Piechota nowszej formacyi miała czapki okrągłe z daszkami, z wyjątkiem IX i X pułku, które nosiły rogatywki.
W czasie powstania utworzyło się wiele nowych pułków jazdy i piechoty, oraz pojedynczych oddziałów, a te przybrały także nowe mundury. Szczególnie nowe pułki jazdy odznaczały się bardzo malowniczym strojem, np. pułki krakusów, a mianowicie krakusy imienia Kościuszki z karmazynowemi czapkami, dalej legia wołyńska, legia nadwiślańska i inne pułki. Wolni strzelcy Grothusa mieli zielone mundury z karmazynowemi wypustkami, a na czapkach wyobrażenie orła białego z napisem u spodu: „Za wolność i konstytucyę.“
W roku 1831 oprócz oddziału strzelców Kuszla, Małachowskiego i wielu innych odznaczył się dzielnie oddział kurpików. Wiadomo, że nad Narwią przy Ostrołęce mieszkają kurpie, a że to dawniej była bardzo lesista kraina, przeto kurpie polując, nabrali takiej wprawy w strzelaniu, że powstało nawet przysłowie: Strzela celnie, jak kurp. W wojnie z Szwedami za Augusta II. zadali kurpie szwedom straszne klęski. W r. 1831 mieli kurpiki kurtki brązowe, wyłogi czarne, a wypustki ponsowe. Oficerzy nosili jasnobrązowe mundury, czapki i szarfy zielone, spodnie granatowe.
Nie podobna tu się zapuszczać w bliższy opis wszystkich mundurów, które miały tyle rozmaitych odcieni. Dla łatwiejszego zrozumienia podaliśmy je na 16 kolorowych tablicach dziełka tego; zawierają one czterdzieści kilka postaci wojskowych różnej broni, różnych pułków oraz pojedynczych oddziałów. Co do broni to jazda używała powszechnie za broń lancy i pałasza, piechota karabina, tylko trzecie szeregi niektórych pułków dla braku palnej broni były uzbrojone w kosy. Artyleryą posiadali polacy również dobrą jak rosyanie, ale liczbą nie dorównywali rosyjskiej, gdyż ta blisko trzy razy była liczniejsza.
Wyszczególnienie rodzaju wojska polskiego w 16 tablicach.
Tablica I. Szef sztabu głównego. Generał (Skrzynecki). Adjutant polowy.
Tablica II. Pułk 4-ty piechoty liniowej. Pułk 1-szy ułanów.
Tablica III. Pułk 3-ci ułanów. Pułk 2-gi ułanów.
Tablica IV. Pułk 4-ty ułanów. Pułk 2-gi strzelców konnych. Pułk 1-szy strzelców pieszych.
Tablica V. Pułk 1-szy i 2-gi piechoty liniowej. Pułk 1-szy strzelców konnych.
Tablica VI. Pułk 4-ty strzelców konnych. Pułk 5-ty piechoty liniowej.
Tablica VII. Pułk 5-ty strzelców konnych, byłej gwardyi. Pułk grenadyerów byłej gwardyi.
Tablica VIII. Artylerya konna gwardyi.
Tablica IX. Pułk 5-ty ułanów. Pułk 11-tej piechoty. Pułk 5-ty strzelców pieszych (Dzieci warszawskie).
Tablica X. Pułk 8-my piechoty liniowej. Pułk karabinierów.
Tablica XI. Pułk jazdy ochotników poznańskich. Artylerya piesza.
Tablica XII. Strzelec kaliski. Pułk mazurów.
Tablica XIII. Pułk 1-szy i 2-gi krakusów.
Tablica XIV. Jazda kaliska, płocka, sandomirska, podlaska, lubelska.
Tablica XV. Pułk 3-ci piechoty liniowej. Pułk 2-gi strzelców pieszych. Legia ukraińska i wołyńska.
Tablica XVI. Wolni strzelcy (1 Grothusa, 2 Kuszla, 3 kurpik.) Legia nadwiślańska. Krakusy (5 Kościuszki, 6 Poniatowskiego). Saper.