Mieczysław II, Gnuśny

Syn Bolesława Wielkiego i Emnildy, księżniczki słowiańskiej, urodzony to r. 990, wstąpił Mieczysław na tron po ojcu w roku 1025. Koronowany co Gnieźnie, miał żonę Ryksę, córkę Czona hr. Reńskiego, a wnuczkę Ottona II cesarza, zaślubioną co roku 1013, a zmarłą to Salfeld co roku 1063. Z niej miał synów: Kazimierza I, Bolesława, zmarłego co dzieciństwie i córkę Ryksę, zaślubioną Beli, księciu węgierskiemu. Mieczysław II, Gnuśny, zmarł dnia 10-go maja, 1034 r., żył lat 44, panował lat 9, pochowany w kościele katedralnym w Poznaniu. 

W zwykłych warunkach powinien był na tronie polskim zasiąść Bezprym, ale Bolesław rozporządził inaczej, przekazując koronę młodszemu. Wybór to był zupełnie stosowny, gdyż Bezprym zdolności do rządów nie miał, co się też później wykazało, gdy tymczasem Mieszko zarówno usposobieniem jak doświadczeniem znacznie go przewyższał. Posiadając zalety charakteru podobnie piękne jak ojciec, odznacza się Mieczysław pobożnością, zakłada liczne kościoły, funduje Biskupstwo kujawskie, hojnie opatruje jałmuźnami nawet obce niemieckie klasztory, gdzie imię jego długo żyje w wdzięcznej pamięci zakonników. Klimo to nie jest osobistością, któraby na barkach swoich mogła udźwignąć ciężkie brzemię następstwa po Chrobrym. Stąd położenie Mieszka II jest od początku trudne i niebezpieczne. To też od pierwszej chwili wstąpienia swego na tron musiał być mieszka II przygotowany do walki o egzystencyę swoją i swego państwa. A była to walka o wiele trudniejsza niż dawniej, bo właśnie w tym czasie ościenne cesarstwa wzmogły się na siłach i spotęźniały pod rządami wybitnych władców. Każdy zaś z nich, nie wyjmując nawet Stefana węgierskiego, miał do Polski pewne urazy. Tymczasem Polska była państwem rozmijającem się dopiero na podstawie przez Chrobrego stworzonej. Zadanie trudne z siebie stawało się jeszcze trudniejszem, bo w łonie rodziny królewskiej tkwiły zarody przyszłych waśni i sporów. Bezprym pominięty przez Chrobrego, niezadowolony brat Otton i Ryksa w niezgodzie żyjąca z mężem - wszystko to były żywioły do buntu skłonne i wielce niebezpieczne dla przyszłości Polski. Htoli mieszko trzymając się wiernie zasad ojca, koronował się najpierw królem ku wielkiemu niezadowoleniu Niemców. następnie wygnał z kraju braci Bezpryma i Ottona, którzy przeciw niemu spiski jakieś knować zaczęli.

Krok ten nie był jednak dostatecznym, bo tymczasem cesarz niemiecki Konrad II porozumiał się z Kanutem duńskim, a braaa mieszka znaleźli schronienie u ruskiego Jarosława, skąd niebawem mieli nawiązać rokowania z cesarzem. Tedy Mieszka II chwytając się radykalnych środków, ustąpił Węgrom posiadłości zakarpackich, aby tylko uzyskać pomoc króla Stefana. Ubezpieczony z tej strony, uderzył natychmiast w roku 1028 na Saksonię, spustoszył kraj ogniem i mieczem. W następnych latach Mieszko również wojował z wielkiem powodzeniem, przeto klęski zadawane skłoniły wreszcie cesarza do wytężenia wszystkich sił na upokorzenie najeźdźcy. W tym celu porozumiał się z Jarosławem ruskim, opiekunem wypędzonych z Polski Bolesławowiczów, wezwał Duńczyków do wyprawy na Pomorze, a nawet zawarł pokój ze Stefanem węgierskim, jedynym sprzymierzeńcem mieszka. W roku 1031 zwaliła się tak na opuszczoną Polskę ze wszech stron straszliwa burza: od wschodu uderzył Jarosław z Bezprymem na grody czerwieńskie, na północy opanowali Duńczycy Pomorze, ku zachodniej granicy zdążał z całą potęgą Konrad II, a w samej Polsce gotowało się jawne przeciw mieszkowi powstanie. Nawet własna żona mieszka II, Ryksa, ujechała z Polski do Niemiec, uwożąc z sobą odznaki królewskie. Źe Mieszko w tej chwili stracił wiarę w siebie i przed cesarzem się ukorzył, oddając mu Łużyce, rzecz jest łatwo zrozumiała. Jeżeli mimo to sądził, że w ten sposób okupi sobie spokój, to mylił się bardzo. Oto nienawiść rodzinna była silniejsza, niż nieprzyjaźń obcych. Tak więc przed własnymi braćmi musiał mieszka II uchodzić z kraju i szukać schronienia u czeskiego Oldrzycha, który był dość nikczemny, aby ukoronowanego wygnańca ofiarować cesarzowi za dobrą zapłatę. Cesarz propozycyi nie przyjął, a gdy Bezprym dla okrucieństw swoich znienawidzony wkrótce zginął, powrócił Mieszko do Polski, ale złamany na duchu nie mógł dawnej odzyskać energii. 

Szukał tedy pomocy u cesarza Konrada II. Tenże upokorzywszy nieprzyjaciół wewnętrznych i zewnętrznych, niepewnemu Oldrzychowi odebrał tron czeski i oddał go Brzetysławowi, Polskę podzielił na trzy części, z których jednę otrzymał Otton, drugą jakiś krewny Bolesławowiczów, trzecią Mieszko II. Ale i ten porządek rzeczy nie trwał długo. W r. 1033 umiera Otton, w roku następnym kończy życie Mieszko II… w obłąkaniu. Z całej świetności Chrobrego pozostaje tylko pamięć wielkich jego czynów, z całej rodziny królewskiej syn starszy mieszka II, w zaciszu klasztornem żyjący Kazimierz.