Advanced search Advanced search
4

Józef Chełmoński (1849 Boczki - 1914 Kuklówka Zarzeczna), Kosynier, 1906 r.

add Your note 
Lot description
Estimations: 104 308 - 136 054 EUR
olej, płótno, 87,5 × 67,5 cm
sygn. i dat. l. d.: JÓZEF CHEŁMOŃSKI/1906
na krośnie z papierowa nalepka z Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie z lat 20. XX wieku
Wystawiany:
- „Wystawa dzieł Józefa Chełmońskiego”, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, lipiec 1927
Wymieniony:
– Przewodnik No 25 po wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Wystawy obrazów Wojciecha Gersona, Józefa Chełmońskiego, TZSP Warszawa 1927, s. 29, nr kat. 101 [tu jako jeden ze Studiów i szkiców; por. niżej – Sprawozdanie Komitetu...];
– Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie za rok 1927, s. nlb. 36 [tu wymienione z tytułu także studia i szkice, m.in. Szkic do Kosyniera]
Reprodukowany:
– T. Matuszczak, Józef Chełmoński, Kraków 2003, s. 114 (il.)

Sceny z czasów Insurekcji Kościuszkowskiej, a konkretnie patriotyczne kompozycje ukazujące nieustraszonych kosynierów pod dowództwem Tadeusza Kościuszki walczących w słynnej bitwie pod Racławicami z 4 kwietnia 1794 roku podejmowało w swoich kompozycjach wielu artystów. Temat ten pojawiał się w obrazach między innymi u Jana Matejki, Juliusza Kossaka, Jana Styki, Artura Grottgera oraz u Józefa Chełmońskieg, który w 1906 roku namalował monumentalną scenę zatytułowaną „Modlitwa przed bitwą” („Racławice”). Tak o tej pracy pisał historyk sztuki, Leonard Lepszy: „W ostatnich dniach nadesłał do Krakowa Chełmoński nowy obraz wystawiony w salonach Koła literackiego na widok publiczny i wywołał nim w świecie artystycznym senzacyę. Oto moje wrażenia: Najważniejszym współczynnikiem artystycznej organizacyi Chełmońskiego jest ogromne odczucie natury. Patrząc na jego „Kościuszką przed bitwą pod Raclawicami«, przedewszystkiem rozumie się i czuje wraz z malarzem nastrój, jaki rozlewa się w naturze o wczesnym po-ranku pamiętnej bitwy. Na płótnie widać na pierwszym planie dwa szeregi kosynierów, które rzuciły się na kolana na darń zieloną, zwilżoną rosą poranną, darń świeżą, budzącą się z wiosną do życia. Klęczą nie jak żołnierze, ale jak prosty lud, zamodleni, trzymają to ręce złożone do modlitwy, to rozkrzyżowane, biją czołem pokłony, a ustami całują macierzystą ziemię. Na zielonej runi leżą porzucone kosy i krakuski. Za nimi dobosze biją w bęben, tuż łopocze w powietrzu chorągiew z wizerunkiem Przenajświętszej Panienki a obok chorążowie chłopscy niosą sztandary narodowe z orłem białym. Dalsze szeregi tych dzieci krakowskiej ziemi jeszcze kolan nie ugięły. Stoją dorodni parobcy strojni na bój, jak na gody do tańca, z rogatywkami suto ubranymi we wstążki. W głębi ciągną wojska regularne, a przepyszne sylwety wodza ze sztabem i artyleryą, topią się całkiem we mgle i rysują jednobarwnie. Na przodzie w pierwszym szeregu klęczy kapucyn, twarz sił zakrył rękami i zatopił się w modlitwie za Ojczyznę. Mgła opada, zróżowiała od wschodzącego za górami słońca, tylko po szybko mknących jak kule ogniste chmurkach znać, że za chwilę ozłoci ono krajobraz. Czuje się, że za chwilę zabrzmi trąbka bojowa, zawarczą bębny i zagrzmią armaty a brać kosynierska rzuci się naprzód, by umrzeć za wiarę i Ojczyznę. Bezsprzecznie obraz to niepospolity, nie przez charakterystykę typów, bo ich niema, nie przez dramat rozgrywający się w duszy tych ludzi a malujący się na twarzy, bo go trudno doszukać w majaczących i podobnych do siebie, niekiedy jak dwie krople wody postaciach — ale w tej fali ludzi poruszonych jedną ideą i prawie zjednoczonej z tą ziemią, o którą walczą. To zespolenie człowieka z naturą, doprowadzenie do jednego sentymentu i zlania w jeden wielki akord harmonijny uplastycznionej dziejowej chwili, nadaje utworowi piętno genialne.” ( Przegląd Powszechny, nr 267, Marzec 1906, s. 431-432.)
Prezentowany w katalogu aukcyjnym obraz „Kosynier” z 1906 roku stanowił najprawdopodobniej studium przygotowawcze do obrazu z tego samego roku – „Modlitwa przed bitwą” („Racławice”). Ukazany na płótnie kosynier ma na sobie charakterystyczny strój żołnierza piechoty– jasną sukmanę spiętą pasem, na głowie czerwoną magierkę z ozdobnym piórkiem, buty z wysoką cholewką. W dłoniach trzyma kosę bojową, charakterystyczną broń tej formacji. Znany jest również ołówkowy szkic do naszego aukcyjnego kosyniera, ze szkicownika Chełmońskiego należącego do zbiorów Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie. Za postacią kosyniera rozciąga się bohater tak wielu płócien artysty - rozległy, pusty pejzaż, który wieńczy łuna jaśniejącego światła.

Dodatkowe ilustracje:
„Racławice” lub „Modlitwa kosynierów przed bitwą” (olej, płótno, 172 × 244 cm; Muzeum Narodowe we Wrocławiu)

„Kosynier” – rysunek ze szkicownika artysty (ołówek, papier, 31,6 × 24,7 cm; zbiory Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyradowie, zdjęcie dzięki uprzejmości Muzeum Mazowsza Zachodniego)
Auction
Art Auction
gavel
Date
22 August 2020 CEST/Warsaw
date_range
Start price
86 168 EUR
Estimations
104 308 - 136 054 EUR
Hammer price
-
Item is not available any more
Views: 254 | Favourites: 0
Auction

Sopocki Dom Aukcyjny

Art Auction
Date
22 August 2020 CEST/Warsaw
Lots bidding

Bids can be placed on selected lots which have been previously submitted only. To submit a lot you need to click SUBMIT FOR AUCTION button next to it

Buyer's premium
18.00%
OneBid does not charge additional fees for the bidding.
Bid increments
  1
  > 50
  1 000
  > 100
  2 000
  > 200
  5 000
  > 500
  10 000
  > 1 000
  30 000
  > 2 000
  100 000
  > 5 000
  200 000
  > 10 000
  500 000
  > 20 000
  1 000 000
  > 50 000
 
Terms and Conditions
About the Auction
FAQ
About the Seller
Sopocki Dom Aukcyjny
Contact
Sopocki Dom Aukcyjny (Sopot, Sztuka dawna)
room
ul. Bohaterów Monte Cassino 43
81-768 Sopot
phone
+48 58 550 16 05
public
Opening hours
Monday
11:00 - 18:00
Tuesday
11:00 - 18:00
Wednesday
11:00 - 18:00
Thursday
11:00 - 18:00
Friday
11:00 - 18:00
Saturday
11:00 - 15:00
Sunday
Closed
Customers who bought the works of this artist also bought
keyboard_arrow_up